📚Zwalcz swoje rozproszenie #3 - nauka 📚

 

Odpowiedzmy sobie na pytanie, jak się uczyć

Jeśli czytasz ten tekst, jesteś otwarty na naukę i nie boisz się popełniać błędów. Wiesz, że świat się zmienia i trzeba na to reagować. Środowisko biznesowe docenia dzisiaj osoby potrafiące wyjść ze swojej strefy komfortu, które łączą w sobie wiele dyscyplin i błyskawicznie się uczą. Staje się to coraz trudniejsze, ponieważ rozproszeń jest coraz więcej.

Możemy wyróżnić osoby zamknięte i otwarte na naukę. Osoba zamknięta, będzie traciła mnóstwo czasu swojego i innych na wymówki, dlaczego się nie uczy. Uważa że wie już wszystko i chce wypaść przed innymi jak najlepiej. Wszyscy znamy takie osoby, które popisują się jakąś wiedzą sprzed 20 lat, a gdy przejdzie się do konkretów, to nagle okopują się w swoich błędnych założeniach.

Do rzeczy - Konkrety.

Chciałem w tym artykule przedstawić sposób nauki, opierający się w pewnym stopniu na mechanizmach stojących za uczeniem maszynowym. Przedstawię najważniejsze informacje, w formie skrótowej, ponieważ temat jest niezwykle szeroki.

Aby dobrze się czegoś nauczyć, musisz mieć kontakt z wieloma przykładami różnorodnych danych.  Jak trafić na te dane? Musisz mieć system, który będzie Cię stawiał w obliczu niewiedzy. Przykłady:

• Gdy w pracy napotykasz na sformułowanie, jakiego wcześniej nie znałeś, nie pomijasz go, tylko doczytujesz o nim w kilku źródłach. 
  Pracujesz w banku i natrafiasz na początku pracy na sformułowanie KYC. Doczytujesz o nim w materiałach firmowych, na Wikipedii i w Chat GPT. 
• Odwiedzaj strony branżowe i zapisz się na newslettery branżowe i powielaj ten sam schemat. Pracowałem z wieloma dobrymi programistami, którzy przed pracą wchodzili na jakiś portal o programowaniu i czytali jeden czy dwa artykuły. 
• Przerabiaj kursy online na dany temat. Być może Twoja firma ma jakieś materiały szkoleniowe.
• Rób certyfikaty i kursy do certyfikacji, często wracają one do podstaw, o których mogłeś zapomnieć
• Czytaj książki i następnie przeglądaj ich podsumowania. Możesz poprosić Chat GPT o streszczenie dowolnej książki i następnie o przeczytanie takiego podsumowania, gdy będziesz na przykład sprzątał w mieszkaniu czy jechał gdzieś.
• Pisz artykuły na tematy branżowe, albo nagrywaj materiały na YouTube. Dzięki temu poznasz temat znacznie lepiej, niż tylko przez pasywne czytanie
• Możesz poprosić Chat GPT o utworzenie planu nauki krok po kroku.

Informacje z danej dziedziny łączą się ze sobą. Określenie KYC łączy się z AML i tak dalej. Jeśli regularnie odświeżamy swoją wiedzę i douczamy się nowych faktów, mamy znacznie lepsze pojęcie na dany temat niż przeciętna osoba. 

Przypomina to nieco uprawę pola. Zasiewamy na nim ziarna wiedzy, pojęcia o których wcześniej nic nie wiedzieliśmy. Gdy się ich douczymy, wydają one nasiona nowych pojęć. 

Metoda głównego materiału

Gdy chcemy się czegoś nauczyć, problemem staje się:

• Powierzchowna wiedza, 
  Czyli wszelkiego rodzaju krótkie materiały, które uczą Cię mało ważnych części jakiegoś zagadnienia. Pozostając w mojej bańce, jeśli uczysz się technologii NoCode, możesz niechcący spędzić za dużo czasu ucząc się CSS. Ciekawym przykładem są też tutoriale gry na instrumentach, w których ktoś numeruje klawisze i pokazuje jak udawać że coś umiemy zagrać, zamiast pokazać to w powszechnie znanej notacji. 
• Dezinformacja
  Materiały w sieci często tworzone są po to, by budzić kontrowersje i zachęcać do komentowania, a nie, by przekazywać rzetelną wiedzę. Przeglądanie YT by dowiedzieć się, jaki edytor jest najlepszy w danym miesiącu, albo po to, by usłyszeć że programistów zastąpią boty, jest przeciwieństwem nauki.

  

  Takie materiały oddalają Cię od sukcesu

  
  
  
• Bardzo duża ilość materiału

 Metoda głównego materiału jest prosta.

Chcesz nauczyć się przykładowo podstaw Machine Learning. Wpisz sobie w Internet - Machine Learning for Beginners filetype:pdf i znajdź jakieś darmowe książki. Albo kup sobie książkę w PDF lub papierową. Możesz też znaleźć kurs. Następnie przerabiasz te materiały. Musi być to duży, kompleksowy materiał, który przeprowadzi cię przez temat od A do Z. Poznajesz dzięki temu powierzchnię materiału.

Gdy dalej nie rozumiesz jakiś  terminów z tej książki, sprawdzasz je sobie w Internecie. Obecnie robię to przeważnie wpisując do Gemini. W Firefoxie możesz otworzyć sobie dodatkowy panel ze sztuczną inteligencją.

 

Uczysz się terminów z kilku miejsc, łatwiej jest Ci je zrozumieć. 

Przerabiając całą książkę, masz już bardzo dobre podstawy i na pewno nauczyłeś się wielu nowych rzeczy. Następnie możesz zacząć robić to samo z nieco trudniejszą książką. Będzie to łatwiejsze, bo masz już podstawy. 

Zwracaj naukę na różne skróty, często znaczą one co innego, niż Ci się wydawało. 

Po partii jakiegoś materiału, warto jest zrobić sobie quiz. W Gemini wybierz tryb nauki i wpisz taki prompt.

 

 

Możesz też poszukać w sieci darmowych certyfikatów z danej technologii. Często są oferowane przez samych twórców.

W taki sam sposób można przerabiać dokumentacje technologii. Zamiast szukać mitycznego najlepszego kursu jakiejś technologii (na przykład Reacta), wejdź na jego dokumentację, to jest najlepsze źródło danych. 

Chciałbym uczulić Cię na to, by stale wracać do głównego materiału. Materiał warto jest przerabiać aż do końca, ponieważ chcesz uniknąć sytuacji, gdy nawet nie masz świadomości o istnieniu jakiegoś zagadnienia.  

Możesz też wziąć jakiś artykuł z twojej dziedziny i przeczytać go z pełnym zrozumieniem. Jeśli nie rozumiesz pewnych zagadnień, doczytujesz je tak długo, aż wszystko będzie się składało w całość. Poniżej opisuję, jak łatwo jest to zrobić z darmową aplikacją Anki.

Nie opieraj się jedynie na powierzchownym zrozumieniu ze sztuczną inteligencją, upewnij się, że wszystko jest dla Ciebie jasne. 

Przykładowo, teraz uczę się Azure i duża część materiału to networking (sieci). Żeby go zrozumieć, muszę zrobić kilka kroków w tył i poznać dokładniej, jak działają sieci komputerowe. Wypisuje sobie poznane terminy w Obsidianie i regularnie robię quizy, zarówno generowane przez AI jak i w Anki.

 

W trakcie nauki robię też notatki w formie map myśli na papierze. 

Robienie quizów jest o tyle lepsze od pasywnej nauki, że pozwala nam od razu weryfikować wiedzę. 

Anki opiera się na metodzie spaced repetition i doskonale utrwala wiedzę. Jest też super przydatne wtedy, gdy niektóre tematy nie wchodzą nam do głowy, dzięki aplikacji, możemy powtarzać je tak długo, aż zrozumiemy. Aplikacja sugeruje też, by niektóre pytania przeformułować, ponieważ za dużo razy popełnialiśmy błąd gdy na nie odpowiadaliśmy. Takie karty oznaczane są jako pijawki. Karty robię zawsze samodzielnie, ale treść odpowiedzi może być generowana przez AI. 

 

Warto też potestować sobie opcję Shared Decks, czyli udostępnionych zestawów kart. Ostatnio testowałem sobie bardzo duży zbiór pytań na temat technologii chmurowych i widzę, że taka nauka przynosi duży przyrost wiedzy w krótkim czasie. 

Inne metody 

W moim przypadku średnio sprawdza się przerabianie jakiś materiałów na YT, ponieważ jest tam za dużo rozproszeń. Jeśli chcę uczyć się z YT, to wymaga to poblokowania proponowanych treści za pomocą wtyczki UnHook i dużej dozy samokontroli. Jest to jednak niezastąpione źródło informacji o nowościach, na przykład z konferencji branżowych. Ucząc się z YT, otwórz sobie film na pełnym ekranie i skup się tylko na nim.

Nie kupuję również płatnych kursów na Udemy czy dostępu do stron edukacyjnych, ponieważ oferują one zwykle te same materiały, co strony darmowe. Plusem dodatkowych płatnych materiałów jest natomiast to, że dodają one kolejne przykłady do naszej bazy wiedzy. 

Nie przerabiam też jakiś tematów, opierając się jedynie na danych ze sztucznej inteligencji.  

Mikrolearning

Szczególnie dobrze sprawdzają się darmowe metody nauki, które:

• Można przerabiać po parę minut dziennie
• Są fajnie zorganizowane, można je przerabiać od początku do końca
• Wymagają od nas zaangażowania, a nie pasywnego oglądania.
• Oferują jakieś formy grywalizacji, śledzenia postępu czy rywalizacji z innymi osobami

Te założenia wpisują się idealnie w ideę mikrolearningu. Zamiast planować, że będziesz uczył się cały dzień, przeczytaj sobie codziennie coś związanego z Twoim obszarem zainteresowania. Jak mówiła Iga Świątek, krok po kroku. 

Gdy czujesz że Twoja wiedza na tematy branżowe mocno się zestarzała, spróbuj poświęcić kilka minut na przerobienie paru stron materiału. Rób to regularnie, możesz wpisać sobie ten czas w kalendarz. 

Bazy wiedzy

Gdy przerabiam jakiś materiał, często będziesz mieć problemy z tymi samymi trudniejszymi zagadnieniami. Wypadało by je jakoś sobie spisać i powtarzać, a co najważniejsze, zrozumieć. Czasem też trzeba dobrze powtórzyć sobie wiele zagadnień na przykład przed rozmową o pracę, a wtedy wychodzą braki.

Kilka metod:

• Napisz artykuł na dany temat, spróbuj go wytłumaczyć laikowi. Wracaj do tego artykułu gdy znowu nie będziesz rozumiał zagadnienia i uzupełniaj go o nowe informacje.
• Twórz bazę wiedzy w aplikacji do notatek, na przykład w Obsidianie. Opisuj zagadnienia własnymi słowami, łącz notatki ze sobą i sprawdzaj je w wielu źródłach. To szczególnie ważne, gdy pojęcia i obszary zaczynają Ci się mieszać.
• Utwórz mapę myśli z zagadnieniami, które poznałeś. 
•  Zrób sobie własny quiz wiedzy z danej dziedziny w aplikacji Anki. 
  
  Działa ona na zasadzie Spaced Repetition, ułatwiając Ci zapamiętanie materiału. Do notatek można wracać i je uzupełniać.

Szczególnie mocno polecam Ci aplikację Anki, ponieważ ułatwia ona przeglądanie informacji. Możesz ją używać także na telefonie. Nadaje się fajnie do mikrolearningu. Uwaga, rób swoje bazy wiedzy samodzielnie, nie pobieraj ich z sieci i nie generuj masowo za pomocą AI.

Otocz się wiedzą

Mój młodszy znajomy przez wiele lat nie chciał namówić się na grę w szachy. Gdy zaczął, zrobił bardzo duży postęp i szybko przegonił mnie w rankingu. Kilka z metod, które wykorzystał:

• Zaczął oglądać materiały szachowe na YT. Algorytm ciągle podpowiadał mu kolejne, dzięki czemu uczył się coraz więcej
• Robił ćwiczenia, w których wyszukuje się najlepsze pozycje szachowe.  Wykonywał je kilka razy dziennie po parę sztuk, a gdy widział, że dają efekty, zaczął robić ich coraz więcej.
• Analizował swoje partie i poprawiał grę.

Taka pętla wiadomości zwrotnej pozwalała mu eliminować błędy i stawać się nieco lepszym każdego dnia. 

W swojej pracy programisty widzę podobne mechanizmy. Osoby, które:

• są w środowisku, w którym wynagradzana jest wiedza z ich dziedziny
• mają podejście, że zerkną z chęcią na każdy problem
• i douczają się po trochę

szybko stają się najbardziej wartościowymi członkami teamu. Nie trzeba poświęcać na to długich godzin, wystarczy chęć zrobienia tylko trochę więcej.

Czas na naukę

Skuteczna nauka wymaga skupienia. Gdy chcesz przerobić jakiś materiał, powyłączaj wszystko co niepotrzebne, wycisz umysł i nie zajmuj się niczym innym. W tle może lecieć jakaś nierozpraszająca muzyka albo biały szum, ale nie słuchaj radia czy żadnej muzyki ze słowami. 

Wielu znajomych czerpie niesamowite korzyści ze stosowania metody Pomodoro, czyli skupianiu się na jednej rzeczy przez 25 minut. Moja znajoma podczas nauki wyłączała w domu router, dzięki czemu nie kusiły jej żadne rozproszenia.

Korzyści z regularnej nauki

Kilka lat temu, postanowiłem że zacznę uczyć się wszystkich zwrotów po angielsku, których do tej pory nie znałem. Regularnie wpisywałem je do Anki i powtarzałem, zgromadziłem ponad 6300 wyrażeń i słów. Z czasem zauważyłem, że zaczynam wyłapywać te zwroty w codziennej mowie. 

Podobnie było z zagadnieniami technicznymi, gdy regularnie się ich uczysz, możesz znacznie szybciej zrozumieć artykuły techniczne. Budujesz w ten sposób swój korpus wiedzy, zaczynasz rozumieć że za pewnymi zagadnieniami nie stoi jakaś czarna magia, tylko konkretny algorytm czy wzór matematyczny.

Just in time learning

To sposób nauki wtedy, gdy czegoś potrzebujemy. Z mojej perspektywy, warto uczyć się szeroko, czyli poznawać dużą ilość zagadnień, ale niezbyt głęboko. Następnie, gdy zaczynamy pracę z czymś nowym, możemy zgłębić ten temat na tyle, na ile jest to potrzebne. 

Przykładowo, w pracy prawnika musisz orientować się na temat wielu aktów prawnych, jednak wgłębiasz się w ich szczegóły dopiero, gdy musisz napisać jakieś pismo. Jako programista możesz robić podobnie, nie musisz znać wszystkich szczegółów technologii x, z którą akurat nie pracujesz. Gdy zaczniesz z nią pracować, odświeżasz sobie wiedzę.

Podsumowanie

Cykl nauki może wyglądać tak:

1. Wybieram sobie główny materiał, który chcę przerabiać
2. Przerabiam go, gdy czegoś nie wiem, coś nie jest jasne, sprawdzam dane terminy w Gemini
3. Wrzucam szczególnie trudne zagadnienia do aplikacji Anki i potem je powtarzam
4. Zapisuję sobie, czego jeszcze warto się nauczyć
5. Wykorzystuję wiedzę praktycznie, dzielę się nią z innymi osobami 
6. Robię quiz wygenerowany przez Gemini w trybie nauki, dzięki czemu wiem, czego jeszcze muszę się nauczyć